Wat is autisme/ASS (autismespectrumstoornis)
Bij autisme zijn iemands hersenen vanaf de geboorte ‘anders’ aangelegd. Autisme is een verzamelnaam voor meerdere gedragskenmerken, er zijn verschillende stoornissen die in het autismespectrum passen. Iedere persoon met autisme is anders. Wel zijn er veel voorkomende kenmerken die kunnen wijzen op autisme:
- Blijvende tekorten in de sociale communicatie en interactie. Hieronder vallen onder andere het leggen en onderhouden van contacten, het hanteren van vriendschappen en het delen van plezier met anderen
- Tekorten in de communicatie, onder andere een verstoorde taalontwikkeling, stereotiep gebruik van de taal en een gebrekkig fantasiespel
- Beperkte en zich herhalende gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten, een gebrek aan verbeeldend vermogen
Onderzoek heeft aangetoond dat alle vormen van autisme een neurobiologische oorsprong hebben. In het regulier onderwijs treffen we vooral kinderen met autisme aan die minder ernstige belemmeringen ervaren in het volgen van onderwijs. Binnen autisme wordt onderscheid gemaakt in de ernst, deze is gekoppeld aan de ondersteuning die nodig is op basis van de tekorten en stoornissen die gezien worden.
Gedragskenmerken kunnen bij een autismespectrumstoornis per kind verschillen. Wel is er een richtlijn ontwikkeld met 8 belangrijke signalen waaraan je autisme kan herkennen bij jonge kinderen:
- Het kind brabbelt niet bij 12 maanden
- Het kind heeft geen interesse in andere mensen bij 12 maanden
- Het kind lacht niet naar anderen
- Het kind reageert niet wanneer het kind wordt toegesproken
- Het kind maakt geen gebaren
- Bij 18 maanden maakt het kind nog geen functioneel gebruik van woorden
- Het kind gebruikt bij 24 maanden nog niet spontaan 2-woordzinnen
- Een terugval van eerder verworven taal of sociale vaardigheden
Voor leerkrachten zijn er verschillende signalen waaraan je autisme bij een kind kan herkennen. Enkele herkenningspunten:
- Prikkels niet goed kunnen verwerken (hele heftige of juist hele geringe reacties)
- Zeer gedetailleerd waarnemen, maar het geheel niet overzien
moeite met toepassen van het geleerde - Moeite met tekst verklaren en begrijpend lezen
- Moeilijk met anderen omgaan, snappen niet goed wat er tussen mensen gebeurt en stemmen hun gedrag niet af
beperkt repertoire van bezigheden, interesses - Weerstand en/of angst bij verandering
gezichtsuitdrukkingen niet kunnen begrijpen of interpreteren - moeite met samenwerken met anderen
- moeite met inzicht in sociale situaties en inleven in anderen
Als leerkracht kan je zorgen voor korte, overzichtelijke opdrachten, een vaste plek en zorgen voor voorspelbaarheid en regelmaat.
De precieze oorzaak van autisme is nog niet bekend. Wel is duidelijk dat het een aangeboren, neurobiologische aandoening is. Erfelijkheid speelt een belangrijke rol, maar welke genen hieraan precies bijdragen is nog onduidelijk.
Een autismespectrumstoornis is onder andere te herkennen aan:
- prikkels niet goed kunnen verwerken
- gedetailleerd waarnemen, maar het geheel niet overzien
- niet goed snappen wat er tussen mensen gebeurt, gedrag niet goed afstemmen op anderen
- weerstand en/of angst bij verandering
- gezichtsuitdrukkingen niet goed kunnen begrijpen
- moeite met prikkels als geluiden, lichtinval, warmte/kou
- moeite met samenwerken
- moeite met inzicht in sociale situaties en inleven in anderen
- soms kinderlijk gedrag (achterstand in de sociaal-emotionele ontwikkeling)
Autisme gaat niet over, iemand met autisme heeft dit de rest van zijn leven. Wel kan iemand leren om te gaan met autisme. Met de juiste hulp kan iemand leren wat autisme inhoudt en leren accepteren dat het een deel van je is.
Behandeling ASS bij OCRN
Er bestaat geen behandeling of medicatie om autisme te ‘genezen’. Met de juiste hulp kan een kind wel leren wat het precies inhoudt en leren accepteren dat het een deel van jou is. Als de diagnose wordt gesteld, kijken we samen naar een passende behandeling. Vaak beginnen we met psycho-educatie, bedoeld om je te helpen herkennen wat het is en hoe je met andere mensen kunt praten over autisme, zodat de omgeving ook beter zal snappen wat het is. Ook is het voor ouders mogelijk om één of meerdere gesprekken te voeren waarin uitleg wordt gegeven over autisme.
Naast psycho-educatie kunnen ook cognitieve gedragstherapie (CGT) en sociale vaardigheidstraining worden gebruikt voor verschillende problemen, zoals emotionele problemen en communicatie- en contactproblemen.